Yeni Bir Vergisel Teşvik - Şirketlerin Nakit Sermaye Artırımlarının Kurumlar Vergisi Matrahından İndirimi
Genel Bilgi
01/07/2015 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere sermaye şirketleri, nakit olarak artırdıkları sermaye üzerinden, belirli esaslar dahilinde hesaplanacak tutarı vergi matrahından indirebileceklerdir.
- İndirim uygulamasına ilişkin olarak KVK’nın 10’uncu maddesi 1’inci fıkrasına (ı) bendi eklenmiş,
- 26/06/2015 tarih ve 2015/7910 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yayımlanmış,
· Gelir İdaresi Başkanlığınca 1 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği değişikliğine ilişkin 9 seri nolu KVK Genel Tebliği taslağını 02/09/2015 tarihinde hazırlamıştır.
Bu çalışmada yukarıdaki düzenlemeler esas alınmış olup indirimden yararlanmak isteyen mükelleflerin yapılacak düzenlemeleri takip etmeleri gerekmektedir.
KVK’nın 10/1-ı bendi ile yapılan düzenleme aşağıdadır.
“Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan "Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı" dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50'si.
Bu indirimden, sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap döneminden itibaren başlamak üzere izleyen her bir dönem için ayrı ayrı yararlanılır. Sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde azaltılan sermaye tutarı indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.
Bu bent hükümlerine göre hesaplanacak indirim tutarı, nakdi sermayenin ödendiği ay kesri tam ay sayılmak suretiyle hesap döneminin kalan ay süresi kadar hesaplanır. Matrahın yetersiz olması nedeniyle ilgili dönemde indirim konusu yapılamayan tutarlar, sonraki hesap dönemlerine devreder. Bu bendin uygulanmasında sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklananlar dâhil olmak üzere, sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından veya bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan ya da ortaklar veya bu Kanunun 12 nci maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımları, indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.
Bu bentte yer alan oranı, şirketlerin aktif büyüklükleri, ortaklarının hukuki niteliği, çalışan personel sayıları ve yıllık net satış hasılatlarına göre veya sermayenin kullanıldığı yatırımdan elde edilen gelirlerin kurumun esas faaliyeti kapsamında olmayan faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşmasına göre ya da sermayenin kullanıldığı yatırımların teşvik belgeli olup olmadığına veyahut makine ve teçhizat veya arsa ve arazi yatırımları için sermayenin kullanıldığı alanlar itibarıyla ya da bölgeler, sektörler ve iş kolları itibarıyla ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya %100'e kadar artırmaya; halka açık sermaye şirketleri için halka açıklık oranına göre %150'ye kadar farklı uygulatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.”
Bakanlar Kurulu indirim oranlarını 26/06/2015 tarih ve 2015/7910 sayılı Kararıyla aşağıdaki şekilde belirlemiştir.
(1) 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca uygulanacak indirim oranı %50 olarak belirlenmiştir.
(2) Birinci fıkrada belirlenen orana;
a) Payları borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinden, indirimden yararlanılan yılın son günü itibarıyla, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde borsada işlem görebilir nitelikte pay olarak izlenen payların nominal tutarının ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermayeye oranı;
1) %50 ve daha az olanlar için 25 puan,
2) %50'nin üzerinde olanlar için 50 puan,
b) Nakdi olarak artırılan sermayenin, yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesisleri ile bu tesislere ait makine ve teçhizat yatırımlarında ve/veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda, yatırım teşvik belgesinde yer alan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak üzere 25 puan, ilave edilmek suretiyle söz konusu indirim uygulanır.
(3) 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca uygulanacak indirim oranı;
a) Gelirlerinin %25 veya fazlası şirket faaliyeti ile orantılı sermaye, organizasyon ve personel istihdamı suretiyle yürütülen ticarî, ziraî veya serbest meslek faaliyeti dışındaki faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri için %0,
b) Aktif toplamının %50 veya daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri için %0,
c) Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulan veya kredi olarak kullandırılan kısmına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere %0,
ç) Arsa ve arazi yatırımı yapan sermaye şirketlerinde arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere %0,
d) 9/3/2015 tarihinden, 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinin yürürlüğe girdiği 1/7/2015 tarihine kadar olan dönemde, sermaye azaltımına gidilmiş olması halinde, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden tutarla sınırlı olmak üzere %0,
olarak uygulanır.
(4) Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri, 5520 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde düzenlenen indirimden yararlanamaz.
(5) Sermaye şirketlerine nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklananlar dâhil olmak üzere, sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından veya bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan ya da ortaklar veya 5520 sayılı Kanunun 12 nci maddesi kapsamında ortaklarla ilişkili kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımları indirim hesaplamasında dikkate alınmaz.”
Görüleceği üzere Bakanlar Kurulu, belirli kriterleri esas alarak, indirim oranını mükellef grupları itibariyle farklılaştırmıştır. Karar ile indirim oranı % 150’e kadar çıkabilmekte veya % 0’a kadar inebilmektedir.
Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığı 1 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği değişikliğine ilişkin 9 seri nolu KVK Genel Tebliği taslağını 02/09/2015 tarihinde hazırlamış olup tebliğ taslağı ile yapılan düzenlemelerin ana hatları aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
İndirimin kapsamı
Sermaye şirketlerinin sermaye yapılarının güçlendirilmesi amacıyla getirilen bu düzenlemede, indirime konu edilecek tutarın hesaplanmasında, 1/7/2015 tarihinden itibaren ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya bu tarihten itibaren yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden ilgili hesap döneminin sonuna kadar bu bent hükmüne göre hesaplanacak faiz tutarı dikkate alınacaktır.
Nakdi sermaye artışının muvazaalı bir şekilde gerçekleştirildiğinin tespiti halinde haksız olarak faydalanılan indirim nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler cezalı olarak tarh edilecektir.
Örnek 1:
(A) Ltd. Şti. 4/5/2015 tarihinde %50 oranında ortağı olan Bayan (D)’ye 1.000.000 TL borç vermiş ve bu tutarı “Ortaklardan alacaklar” hesabında izlemektedir. 15/7/2015 tarihinde (A) Ltd. Şti.’nin sermayesinin nakdi olarak 2.000.000 TL artırılması kararı alınmış ve bu karar 22/7/2015 tarihinde ticaret siciline tescil edilmiştir. Bayan (D) sermaye taahhüdünün tamamını 31/7/2015 tarihinde ortağı olduğu (A) Ltd. Şti.’nin banka hesabına yatırmak suretiyle yerine getirmiş olup, bu tarih itibarıyla şirketten 4/5/2015 tarihinde almış olduğu 1.000.000 TL tutarındaki borcunu ödememiştir. Ortaklar tarafından, kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları indirim tutarının hesaplamasında dikkate alınmayacağından, Bayan (D) tarafından sermaye taahhüdüne ilişkin olarak ödenen 1.000.000 TL için, Bayan (D)’nin 4/5/2015 tarihinde almış olduğu 1.000.000 TL borç ödeninceye kadar (bu borcun kısım kısım ödenmesi halinde ödenmeyen kısmı ile sınırlı olmak üzere) indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
Örnek 2:
(E) A.Ş. dönem içerisindeki nakit ihtiyacını karşılaşmak için ortağı olan Bayan (B)’den 15/4/2015 tarihinde 1.000.000 TL borç almış olup bu tutarı “ortaklara borçlar” hesabında izlemektedir. Şirket, ortağı Bayan (B)’ye olan borcunu ödemeksizin 7/7/2015 tarihinde sermayesini 2.000.000 TL artırmaya karar vermiş, bu karar 14/7/2015 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiştir. (E) A.Ş.’nin, Bayan (B)’den almış olduğu 1.000.000 TL tutarındaki borç, şirket tarafından sermaye taahhüdünün bir kısmının yerine getirilmesinde kullanılarak 21/7/2015 tarihinde şirketin banka hesabına yatırılmıştır. Bilanço içi kalemlerin birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleşen sermaye artışları indirim tutarının hesaplanmasında dikkate alınmayacağından (E) A.Ş tarafından gerçekleştirilen sermaye taahhüdünün şirket ortağı Bayan (B)’den borç olarak alınan kısmı için indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
İndirim uygulaması
Nakdi sermaye artışı üzerinden TCMB tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın Bakanlar Kurulunca belirlenen orana isabet eden kısmı ilgili dönem kurum kazancından indirilebilecektir. İndirim uygulamasında TCMB tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınacaktır.
Kurum kazancından indirilebilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:
A | B | C | D | E |
kurum kazancından indirilebilecek tutar | nakdi sermaye artışı | ticari krediler faiz oranı | İndirim oranı | süre |
A= B x C x D x E
İndirim uygulamasında, sermaye artırımının hesap dönemi içerisinde nakit olarak ödendiği ay kesri tam ay sayılmak suretiyle, yılın kalan süresi için kıst dönem esasına göre indirim tutarı hesaplanacaktır.
Sermaye artırımının tescili ve şirketin banka hesabına yatırılması
Sermaye şirketleri, yetkili organlarının kısmen veya tamamen nakdi sermaye artışına ilişkin kararının ticaret siciline tescil edildiği hesap döneminden itibaren, bu indirim uygulamasından yararlanmaya başlayabileceklerdir. İndirim hesaplamasına konu edilebilecek sermaye artışı, artırılan sermaye tutarının ortaklarca şirketin banka hesabına nakit olarak fiilen yatırılan kısmı ile sınırlı olup, taahhüt edilen sermayenin, ortaklar tarafından nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırılmayan kısmı indirim tutarının hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır. Dolayısıyla nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırılmamış olan sermaye artırım tutarları indirime konu edilmeyecektir.
Örnek 1:
(B) A.Ş.’nin sermayesinin nakdi olarak 6.000.000 TL artırılmasına ilişkin 15/7/2015 tarihli genel kurul kararı 3/8/2015 tarihinde ticaret siciline tescil edilmiştir. Şirket ortağı Bay (F) taahhüt edilen sermayenin 2.000.000 TL’sini 6/8/2015 tarihinde, diğer şirket ortağı Bay (K) ise kalan 4.000.000 TL’lik kısmı 9/11/2015 tarihinde şirketin banka hesabına yatırmıştır.
(B) A.Ş.’nin yararlanabileceği indirim oranı ise %50 olup 2015 yılı sonu itibarıyla TCMB tarafından açıklanan ticari krediler faiz oranı %10’dur.
(B) A.Ş.’nin sermayesinin 6.000.000 TL artırılmasına ilişkin karar her ne kadar 3/8/2015 tarihinde ticaret siciline tescil edilmiş olsa da artırılan sermaye tutarlarının ortaklar tarafından şirketin banka hesabına yatırıldığı tarihler dikkate alınarak indirim tutarı hesaplanacaktır.
Taahhüt edilen sermayenin 2.000.000 TL’lik kısmı 6/8/2015 tarihinde şirketin banka hesabına yatırılmış olduğundan bu aydan itibaren 2.000.000 TL’lik nakdi sermaye artışı üzerinden yıl sonuna kadar indirim tutarı hesaplanabilecektir.
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre = 2.000.000 TL x 0,10 x 0,50 x (5/12) = 41.666 TL
Taahhüt edilen sermayenin 4.000.000 TL’lik kısmı ise 9/11/2015 tarihinde ortak Bay (K) tarafından şirketin banka hesabına yatırılmış olduğundan 4.000.000 TL’lik nakdi sermaye artışı üzerinden 2015 hesap döneminin Kasım ve Aralık ayları için indirim tutarı hesaplanabilecektir.
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre = 4.000.000 TL x 0,10 x 0,50 x (2/12) 5 = 33.333 TL
Dolayısıyla, 2015 hesap döneminde 6.000.000 TL’lik sermaye artırımı üzerinden hesaplanan ve bu dönemde kurum kazancından indirilebilecek toplam indirim tutarı (41.666 TL + 33.333 TL) 74.999 TL olacaktır. Ayrıca, (B) A.Ş. 2016 hesap döneminde sermaye azaltımına gitmediği ve diğer şartları da sağladığı sürece 6.000.000 TL’lik sermaye artırımının tamamı üzerinden 12 ay için indirim tutarı hesaplayabilecektir.
Örnek 2:
(C) A.Ş.’nin sermayesinin 12.000.000 TL artırılmasına ilişkin 29/12/2015 tarihli genel kurul kararı 13/1/2016 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilerek sermaye taahhüdünün tamamı nakit olarak 29/1/2016 tarihinde ortaklarca şirketin banka hesabına yatırılmıştır. 2016 yılı sonu itibarıyla ticari krediler faiz oranı TCMB tarafından %10 olarak açıklanmıştır. (C) A.Ş. indirim tutarının hesaplanmasında %50 oranını dikkate alacaktır.
Sermaye taahhüdünün tamamı ortaklarca Ocak 2016 döneminde yerine getirilmiş olduğundan ve ay kesri hesaplamada tam ay sayılmak suretiyle dikkate alınacağından indirim tutarı bir yıllık süre için hesaplanacaktır.
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre =12.000.000 TL x 0,10 x 0,50 x (12/12) =600.000 TL
Sermaye artırımına ilişkin karar her ne kadar 2015 hesap döneminde alınmış olsa da ticaret siciline tescil ettirilerek artırılan sermaye tutarı ortaklarca Ocak 2016 döneminde şirketin banka hesabına yatırılmış olduğundan (C) A.Ş. 12.000.000 TL’lik sermaye artırımı üzerinden hesaplamış olduğu 600.000 TL’lik tutarı ancak 2016 hesap dönemine ilişkin kurum kazancının tespitinde indirebilecektir.
Her bir hesap dönemi için ayrı ayrı yararlanma
Şirketler indirim uygulamasından nakdi sermaye artışının yapıldığı hesap döneminden itibaren başlamak üzere izleyen her bir dönem için ayrı ayrı yararlanabileceklerdir. Sonraki dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.
Kazanç yetersizliği nedeniyle indirim tutarının sonraki dönemlere devri
Sermaye şirketleri tarafından nakdi sermaye artışına ilişkin hesaplanan indirim tutarının kazanç yetersizliği nedeniyle matrahın tespitinde indirim konusu yapılamaması halinde, ilgili yılda hesaplanan indirim tutarları, herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın, müteakip hesap dönemlerine ilişkin matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Örnek:
2016 hesap döneminde gerçekleştirdiği nakdi sermaye artışları üzerinden 50.000 TL indirim tutarı hesaplamış olan (D) A.Ş. bu hesap dönemindeki mali zararı nedeniyle indirimden yararlanamamıştır.
(D) A.Ş.’nin 2016 hesap döneminde kazanç yetersizliği nedeniyle kurum kazancından indiremediği 50.000 TL’lik indirim tutarı sonraki dönemlere devredecektir. Müteakip dönemlerde kazancın yeterli olması halinde, 2016 hesap döneminde indirilemeyen bu tutar herhangi bir endekslemeye tabi tutulmaksızın kurum kazancından indirilebilecektir.
Sermaye Azaltımı
Bu indirimden yararlanan kurumların daha sonra sermaye azaltımı yapmaları halinde, nakdi sermaye artışının azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısmı için bu indirimden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
İndirim uygulamasından yararlanmak amacıyla nakdi sermaye artışı yapılmadan önce kurumların sermaye azaltımına gitmiş olmaları halinde, indirim hesaplanmasında azaltılan sermaye tutarı kadarlık kısım dikkate alınmayacaktır.
Örnek:
(E) A.Ş.’nin sermayesinin 150.000 TL artırılmasına ilişkin 9/5/2016 tarihli genel kurul kararı 20/5/2016 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilerek sermaye taahhüdünün tamamı ortaklarca nakit olarak 27/6/2016 tarihinde şirketin banka hesabına yatırılmıştır. 2016 yılı sonu itibarıyla ticari krediler faiz oranı TCMB tarafından %10 olarak açıklanmıştır. Yararlanılacak indirim oranı %50’dir.
(E) A.Ş.’nin sermayesini 120.000 TL azalttığına ilişkin genel kurul kararı 10/7/2019 tarihinde ticaret siciline tescil ettirilmiştir. (E) A.Ş.’nin 2016 hesap döneminde yararlanabileceği indirim tutarı sermaye artışına ilişkin kararın tescil ettirilerek şirketin banka hesabına yatırıldığı 27/6/2016 tarihinden itibaren hesaplanacaktır.
İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre =150.000 TL x 0,10 x 0,50 x (7/12) =7.500 TL x (7/12) = 4.375 TL
(E) A.Ş. 2016 hesap döneminde hesaplanan 4.375 TL’lik tutarı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapabilecektir. 2017 ve 2018 hesap dönemlerinde ise TCMB tarafından bu dönemler için açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınmak suretiyle sözkonusu nakdi sermaye artışı üzerinden 12 ay için indirim tutarı hesaplanacaktır.
10/7/2019 tarihinde sermaye azaltımı yapılmış olduğundan Ocak-Temmuz 2019 dönemi için 150.000 TL üzerinden, Ağustos-Aralık 2019 dönemi için ise sermaye azaltımı dikkate alınmak suretiyle (150.000 TL – 120.000 TL) 30.000 TL üzerinden indirim tutarı hesaplanacaktır.
Öte yandan (E) A.Ş., sonraki dönemlerde sermaye artırımına gitmesi halinde, şartları taşıması kaydıyla, artırılan sermaye tutarları için indirim uygulamasından yararlanabilecektir.
Diğer hususlar
İndirim tutarının hesaplanmasında TCMB tarafından “yararlanılan yıl için en son açıklanan” ticari krediler faiz oranı dikkate alınacağından geçici vergilendirme dönemleri itibarıyla bu indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutarlar, izleyen hesap dönemine ilişkin geçici vergilendirme dönemlerine ait geçici vergi matrahlarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
Özel hesap dönemi tayin edilmiş olan sermaye şirketleri, diğer şartları da taşımaları kaydıyla, hesap dönemlerinin sona erdiği ay itibarıyla TCMB tarafından en son açıklanan ticari krediler faiz oranını dikkate alarak indirimden yararlanabileceklerdir.
İndirimden faydalanmak isteyen sermaye şirketlerinin, taahhüt edilen sermaye artırımı tutarının nakit olarak şirketin banka hesabına fiilen yatırıldığına ilişkin olarak bu işlemleri içeren ve ilgili banka şubesi tarafından onaylanmış banka hesap özetini ilgili dönem kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine ibraz etmeleri gerekmektedir.
03/12/2015
Mesut SOLKOL
Yeminli Mali Müşavir